Wielcy Koncertmistrzowie Smyczkowa batalia
22.04 (sobota)
godz. 19:00, Trafostacja Sztuki
Artyści:
Terje Tønnesen (Oslo Philharmonic Orchestra) – skrzypce (koncertmistrz)
Baltic Neopolis Orchestra
To będzie prawdziwa bitwa – na pięciolinii, na smyczki, na klucze wiolinowe, na nuty i pauzy. Zacznie się od baroku – i na baroku (ale specyficznie rozumianym) zakończy. W XVII wieku uwielbiano muzyczne ilustracje zgiełku bitewnego, wojennych fanfar, wystrzałów armatnich, szczęku broni białej, tętentu końskich kopyt, warkotu werbli. Takim utworem jest Battalia Heinricha Ignaza Bibera. Po niej – zupełnie inny pojedynek, wewnętrzny, skupiony na emocjach i związany z życiowymi perypetiami Dmitrija Szostakowicza, toczącego przez większą część życia boje z nieprzychylną władzą totalitarną. Koncert zakończą specyficzne zmagania romantycznego kompozytora z muzyką barokową, na którą postanowił wystylizować swój utwór, czyli Suita z czasów Holberga Edvarda Griega.
Program:
Heinrich Ignaz Biber Battallia á 10
Dimitrij Szostakowicz Symfonia Kameralna op. 110A
Johan Svendsen Romans na skrzypce i orkiestrę op. 26
Edvard Grieg Suita z czasów Holberga op. 40
Terje Tønnesen – urodził się w 1955 roku w Oslo. Pierwsze skrzypce otrzymał od dziadka (skrzypka amatora), który także zaprowadził przyszłego muzyka na pierwsze lekcje w szkole muzycznej. Wygrał pierwszą nagrodę w konkursie skrzypcowym w Lausanne, w Szwajcarii. W wieku 17 lat podczas debiutu na auli uniwersyteckiej zrobił ogromne wrażenie zarówno na widowni, jak i krytykach. Przez następne 5 lat studiował z Maxem Rostalem w Bernie. W 1977 r. był współtwórcą Norwegian Chamber Orchestra, której był też dyrektorem artystycznym. W 1983 r. został pierwszym koncertmistrzem Oslo Philharmonic Orchestra. Jest także honorowym liderem Camerata Nordica, gdzie grywał z wieloma legendarnymi muzykami, m.in. wiolonczelistą Mstislavem Rostropovichem. Dzięki jego pracy, z niezliczonymi występami solo, zarówno z własną, jak i innymi orkiestrami, a także z wieloma nagraniami i nagrodami, osiągnął wyjątkową pozycję na scenie norweskiej. W 2015 r. został kawalerem orderu św. Olafa za swój wkład w muzykę. Terje Tønnesen komponuje także muzykę do przedstawień teatralnych i chętnie współpracuje z muzykami innych gatunków muzycznych, choć najlepiej czuje się w repertuarze klasycznym.
Kompozytorzy:
Heinrich Ignaz Biber zasłynął jako twórca muzyki na instrumenty smyczkowe. Przede wszystkim jako autor Sonat różańcowych – ilustrujących po kolei 15 tajemnic różańca, będących muzycznym komentarzem do mistycznych przeżyć i wizji. O instrumentach smyczkowych Biber wiedział wszystko – np. w Battalii nakazywał podłożenie kartki papieru pod struny wiolonczeli, aby uzyskać pożądany efekt brzmieniowy. Lubił muzyczne żarty – w jednym z utworów skrzypcowych nadał poszczególnym częściom nazwy: Kukułka, Żaba, Kura i kogut, Kot, a muzyka naśladuje głosy tych właśnie zwierząt.
Nazywał się Holberg. Ludvig Holberg i był najdowcipniejszym Duńczykiem XVIII wieku. A właściwie – najdowcipniejszym Norwegiem, ponieważ wówczas Norwegia tworzyła wraz z Danią jedno państwo. Ludvig Holberg, mimo iż był Norwegiem, stał się ojcem duńskiego języka literackiego. Nazywano go też Molierem północy, ponieważ był autorem najpopularniejszych komedii w osiemnastowiecznej Skandynawii. Prócz tego napisał powieść po łacinie, był twórcą podręczników z dziedziny prawa, wydawanych dla duńskich studentów jeszcze dwieście lat później. Podróżował po całej Europie Zachodniej: był w Holandii, Anglii, Francji, Niemczech i Włoszech, reprezentował na północy kontynentu ideały kultury Oświecenia. W 1884 roku odbywały się uroczyste obchody dwusetlecia urodzin „północnego Moliera” – wówczas to norweski kompozytor Edvard Hagerup Grieg skomponował Suitę w dawnym stylu z podtytułem Z czasów Holberga. Pięcioczęściowy utwór naśladuje grane w czasach Holberga, a więc na przełomie XVII i XVIII wieku, suity orkiestrowe złożone z kilku tańców typowych dla europejskiego baroku. Muzyka doskonale pasuje do zastosowanych form, stanowiąc udaną stylizację na czasy Holberga.
Zmagający się z władzami na Kremlu Dmitrij Szostakowicz uzyskał wreszcie zgodę na wyjazd za granicę – do NRD, gdzie powstawał film o losach Drezna w końcowym okresie wojny, do którego to obrazu kompozytor miał napisać muzykę. Na miejscu okazało się, że w ciągu trzech dni Szostakowicz skomponował VIII Kwartet smyczkowy c-moll op. 110, w którym zawarł swoje inicjały zapisane niemiecką ortografią (dźwięki d, s, c, h). Co więcej – utwór jest przesiąknięty cytatami z wcześniejszych dzieł Szostakowicza (m.in. I, V i VIII Symfonii, I Koncertu wiolonczelowego, opery Lady Makbet mceńskiego powiatu). Twórca zauważał potem w autoironicznym, a zarazem dramatycznym liście do jednego z przyjaciół: „Napisałem nikomu niepotrzebny i ideowo poroniony (VIII) Kwartet. Rozmyślałem o tym, że jak kiedyś umrę, to nikt chyba nie napisze utworu poświęconego mojej pamięci. Dlatego postanowiłem takowy skomponować. Można by na jego okładce napisać: »poświęcony pamięci autora tego kwartetu«. (…) Przyjechawszy do domu, dwa razy próbowałem go zagrać i znów zalałem się łzami. Lecz już nie tylko z powodu pseudo-tragiczności kwartetu, lecz z powodu zdziwienia przepiękną jasnością jego formy”. Ta poruszająca spowiedź z całego życia wielkiego artysty została później, za zgodą autora, przełożona na orkiestrę kameralną jako Symfonia kameralna op. 110a.
Organizator: BNO
Patronat Honorowy: Pod Patronatem Prezydenta Miasta Szczecin
Partner Główny: Miasto Szczecin
Mecenas główny cyklu Wielcy Koncertmistrzowie: Grupa Azoty
Mecenas Orkiestry: Zarząd Portów Szczecin-Świnoujście S.A.
Partnerzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, TRAFO Trafostacja Sztuki, Akademia Sztuki w Szczecinie, Drukarnia Kadruk, Szczeciński Inkubator Kultury, bilety.fm, Echo Szczecina, Radio Szczecin, Radisson Blu, Fitness World, Bike_S, RAKPOL, SBS, Polskie Wydawnictwo Muzyczne
Patron medialny: Prestiż Magazyn Szczeciński
Współfinansowane ze środków Miasta Szczecin i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Bilety w cenie 40 zł (normalny) i 25 zł (uczniowie, studenci, seniorzy powyżej 60 roku życia) są do nabycia na stronie www.bilety.fm, w TRAFOstacji Sztuki, ul. Św. Ducha 4 w Szczecinie oraz Szczecińskim Inkubatorze Kultury, al. Wojska Polskiego 90, pok. 17.
Więcej informacji: www.balticneopolis.pl